Bilim Kurgunun Babası… ISAAC ASİMOV

İÇİNDEKİLER

( Konu başlıklarına gitmek için tıklayınız!)

BÖLÜM 1- Çocukluğu, Ailesi ve Eğitim Hayatı
BÖLÜM 2- Yazarlık Kariyeri ve Başlıca Yapıtlar
————–2.1- Nightfall Hikâyesinin Önemi
————–2.2- Liar! Hikâyesinin Önemi
————–2.3- Üç Robot Yasası
————–2.4- İlk Kitabı
————–2.5- ‘ROBOT’ Evreni
————–2.6- ‘VAKIF’ Evreni
————–2.7- İmparatorluk Serisi
————–2.8- VAKIF Serisi Hangi Sırayla Okunmalı?
————–2.9- Bilim kurgu dışında yazdığı bazı kitaplar
BÖLÜM 3– Kazandığı Ödüller
BÖLÜM 4– Asimov’s Science Fiction’ Dergisinin Kurulumu
BÖLÜM 5– Özel Yaşamı, Evlilikleri ve Ölümü

— Çocukluğu, Ailesi ve Eğitim Hayatı

Karşılaştığı yeni yaşam, sıradan bir çocuğu bambaşka bir şeye çevirdi.

Gerçek adıyla Isaak Yudovich Ozimov, 2 Ocak 1920’de Rusya’da Judah Ozimov ve Anna Ozimov‘Asimov’un çocuğu olarak dünyaya geldi. Çok değil, 3 sene sonra ailesi ile birlikte ABD’ye göç etti ve Brooklyn, New York’ta büyüdü.

Babası oldukça tutucu birisiydi. Isaac’ın bir haham olmasını istiyordu. Ama küçük Isaac yeni tanıştığı Amerikan kültürünün etkisinde kalmıştı ve kitapları çok sevmişti. Daha çok küçük yaşlarda Pulp Magazine Dergi Grubu‘ndaki dergileri bir çırpıda okuyup bitiriyordu. Özellikle bilimkurgu öykülerini çok seviyordu. Babası ise bundan hiç hoşnut değildi. Ona göre bu tür hikayeler boşa zaman kaybı ve bir çocuğun okumaması gereken şeylerdi. Dini kitaplar okuması gerektiğini düşünüyordu.

Asimov çocukluğunda da hayalperestti ve bu yeni tanıştığı kitaplar hayalgücünü bombardımana uğratmıştı ve altından Robot, Vakıf serilerini yazacak adama giden yolu açmıştı. Lules Verne en sevdiği yazarlardan birisiydi. Bu garip ama güzel dünya, Asimov’u esir almıştı ve kaçılmaz son, Asimov bir kitap kurdu oldu. New York’taki hemen hemen tüm kütüphaneleri biliyordu ve yaşına uygun hemen hemen bütün kitapları okumuştu. Bu kadar okuyan her insanın başına gelen şey onun da başına geldi ve  hikayeler yazmaya başladı ve aşırı yetenekliydi. Daha 15 yaşına gelmeden bir sürü öykü yazmıştı. Bu hikaye yazma aşkı ve bilimkurgu sevgisiyle,  15 yaşında Brooklyn Erkek Lisesi’nden mezun oldu.

Sonrasında, 16 yaşında Colombia Üniversitesine girdi. İlk başta Zooloji’yi seçti ama kedilere alerjisi olduğu ortaya çıkınca yarıda bırakıp sene ortasında alan değiştirmek zorunda kaldı ve kimyayı seçti. 1939 yılında Colombia Üniversitesin’den mezun oldu. Mezun olduktan sonra aynı üniversiteden doktorası için Tıp alanına yoğunlaştı ama başarısız oldu. Sonrasında 1941 yılında aynı üniversitede Biokimya doktorasına başladı ve 1948 yılında doktora ünvanını aldı. Tam bu arada 2.Dünya Savaşı patlak verdi ve 1942-45 yılları arasında, üç yıl Deniz Kuvvetleri Araştırma Merkezi’nde sivil memur olarak  çalıştı. Ekim 1945’de 26 yaşında Amerikan Ordusu’na transfer oldu ve dokuz ay boyunca hizmet verdi. Yazabilme yeteneği sayesinde Onbaşı’lığa kadar yükseldi (adamı resmen yazıcı yapmışlar. Askerlik yapanlar anladı) İşte tam bu anda (artık ilahi bir el mi dersiniz bilmiyorum) bir el Asimov’a dokundu.

1946 yılında Amerikan Ordusu, Bikini Adası’nda atom bombası testleri yapılması için bir birlik görevlendiriyor. Bu birlik Asimov’un bağlı olduğu birlik olacaktır. Ama tam birliği adaya hareket etmeden birkaç gün önce, bürokratik bir karışıklıktan dolayı Asimov başka yere gönderiliyor (adamdaki şansa bak). O denemeler sırasında ölen ve yaralanan askerler olacaktır.

Askerliğini bitirmiş olan Asimov 1948 yılında doktorasını tamamlamak için Boston Tıp Fakültesi’ne döndü ve tamamladı. Doktora sonrası üniversite yönetimi okulda öğretim üyesi olması için teklifte bulundu ve Asimov da kabul etti. Böylece 1958 yılına kadar okulda hoca olarak kaldı. Bu dönem hayatının gidişatı için bir karar vermesi gerekiyordu. Üniversite mi? yoksa yazarlık mı? Birçok dergi, gazete ve yayınevlerinde hali hazırda yazıp buralardan para kazanabiliyordu. Hatta yazarlıktan kazandığı para, üniversiteden aldığı paradan çok daha fazlaydı. Asimov radikal bir karar aldı ve tüm zamanını yazmaya ayırabilmek için yazarlığı seçti.

1959’a geri dönelim! Asimov 1959 yılında bilim adamı ve Amerika Füze Programı direktörü olan arkadaşı Arthur Obermayer’in önermesiyle Amerika Ulusal Füze Programına katılması için DARPA’dan teklif aldı. Ama Asimov böyle bir kuruma dahil olmanın getireceği tonla gizli bilginin, özgürce yazmasına engel olacağını düşünerek bu teklifi red etti. Ama DARPA’ya “yaratıcı düşünceler” adı altında makale ve düşüncelerini sunan yazılar yazdı. Araştırma ekipleri, Asimov’un düşüncelerini aşırı derecede değerli buluyordu. Yeni teknolojilere dair bilimsel gerçekliğe dayalı bulduğu yeni fikirler DARPA’nın çalışmalarına büyük katkı sağlamıştır.

—YAZARLIK KARİYERİ ve Başlıca Yapıtları

Tabi tüm bunları yaparken yazmaya devam ediyordu

Asimov, bilim adamı kariyerini profesörlük ünvanı ile taçlandırmak için çok çalışmıştı ve başarmıştı. Ama yazma tutkusundan asla vazgeçmemişti. Bu öyle bir tutkuydu ki ölümünden sonra yaklaşık 500 kısa hikaye-hikaye-roman ve 90.000 civarında bilimsel makale-mektup kaleme aldığı ortaya çıkmıştı (yok artık!).

•  Yazarlık kariyeri, 1939 yılında bilim kurgu dergilerinde hikayeler yazmasıyla başladı.

• 1941 yılında kısa hikaye Nightfall’u yayınladı ve edebiyat dünyasının dikkatini çekmeyi başardı. Hikaye, 2049 yıllık gece-gündüz döngüsüne sahip olan bir gezegeni konu alıyordu ve o günler için (buna günümüzü de dahil edebiliriz) yazılmış en iyi bilim kurgu hikayelerden birisi olarak övgüyle bahsediliyordu.

Nightfall‘u yazmasıyla birlikte yazarlık kariyerini bambaşka bir seviyeye çıkmıştı ama o henüz bunun farkında değildi. Çünkü kendi deyimi ile ‘bilinçaltında bir yerlerde Vakıf’ın temelleri atılmıştı’ ve aklının bir köşesinde yazmaya başlamıştı bile.

• 1941 yılında Liar! kısa hikayesini yazdı.

Bu hikaye bilimkurgu tarihi bakımından çok önemlidir. Çünkü Robot Yasası‘ndan ilk kez bu öyküde bahsetti. Yasaların ne olduğu belirtmiyordu ama ‘Robotik Canlılar’ kavramı ve ‘Bunların Yasaları’ terimleri ilk kez burada geçti.

Asimov sonrası bilim kurgu yazarları, sorgusuz sualsiz hikayelerinde bu yasaları kullanmaya başladı ve bu bilim kurgunun evrensel yasaları haline geldi.

Asimov’u bu yasaları belirlemeye iten neydi peki? Dönemindeki bilim kurgu hikâyelerinde ‘insanları öldüren robotlar’ teması o kadar çok defa işlenmişti ki artık sıkıcı hale gelmişti. Bu gelişmiş bilgi ve teknolojiye sahip canlıların var olma amacının sadece insanları öldürmek olmaması gerektiğini düşündü. İnsanları koruyan robotların olması gerektiği düşündü ve ilk defa Liar! öyküsünde azıcık ucundan çıtlattığı Üç Robot Yasası‘nı belirledi.

Peki neydi bu Üç Robot Yasası?

1. Yasa; Bir robot, insana zarar veremez veya tepkisiz kalarak zarar görmesine neden olamaz.
2. Yasa; Bir robot, bir insanın verdiği emirlere uymak zorundadır. Ama bu emirler 1.Yasa ile çelişemez. Yani emredilse bile insana zarar veremez.
3. Yasa; Bir robot, kendini korumalıdır. Ancak bu 1. ve 2. Yasa‘ya uyması gereken durumlarda geçerli değildir. Bir insanı kurtarmak için kendisini feda edebilir.

Bu üç robot yasasının  tam anlamıyla tamamlanması için sonradan bir yasaya daha ihtiyaç duyulmuştur. Bu üç yasa robotların insanlara karşı davranışlarını kontrol altına almak amacıyla belirlenmiştir. Peki bu davranışlar insanlığın tamamı söz konusu olduğunda nasıl işleyecektir? İşte bu sorunun cevabı Sıfırıncı Yasa ile verilmiştir. “Bir robot insanlığa zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz”

Bu yasa ile birlikte, ilk yasa şu şekilde değişikliğe uğradı. “Bir robot, sıfırıncı yasayla çelişmediği sürece, insana zarar veremez veya tepkisiz kalarak zarar görmesine neden olamaz”

• • İlk kitabı “Pebble in the Sky” (Türkçeye çevrilmedi) 1950 yılında yayınlandı.
    

    ---

• ‘ROBOT’ EvreniROBOT serisi; 1950’de ‘Ben, Robot’u yazmasıyla başladı. 2004 yılında filme uyarlandı. Robotların Üç Yasa’ya bağlanarak insanların    yararına kullanıldığı bir geleceği tasvir ediyor. Üç Robot Yasası açık açık ilk kez burada kullanıldı.

Asimov’u Robot serisi olarak yazdığı 5 kitaptan sonra değişik bilim kurgu yazarları tarafından Robot evrenine ek kitaplar yazılmıştır. Bu kitapların seri içindeki kronolojik sıralaması aşağıdaki gibidir.

Robot Evreni, Asimov’un yazdığı kitaplarla birlikte toplamda 33 kitap, hikâye ve derlemeden oluşmaktadır. Bu kitaplardan çok azı Türkçeye çevrilmiştir

Robot Serisi 

• ‘VAKIF’ EvreniVAKIF serisini; Vakıf, Vakıf ve İmparatorluk, İkinci Vakıf olarak üç kitap halinde 1951-1953 tarihleri arasında tamamladı.

Seri çok kaba bir tabirle, belirsiz bir gelecekteki milyonlarca gezegeni kapsayan galaktik bir imparatorluğu konu alıyor. İmparatorluk, hakimiyetindeki yüzlerce gezegenden seçtiği dahi beyinleri ‘Vakıf’ adını verdiği bir gezegende, insanlığın bilgi birikimini korumak ve yaklaşan karanlığa ışık olmaları için toplamıştır. Bilim kurgunun tartışmasız en iyi serilerden birisidir.  Türkçeye 2000’lerin ortalarında İthaki Yayınları tarafından kazandırıldı ama şu anda baskılarını bulmak mümkün değil. Asimov’un varisleri ve kitapların teliflerini bulunduran kurum arasındaki dava yıllardır sürüyor ve hâlâ bir karara başlanmış değil. Bu yüzden tekrar baskıları yapılamıyor.

Vakıf Serisi 

Orjinal üçlemeden sonra değişik bilim kurgu yazarları tarafından Vakıf evrenine ek kitaplar yazılmıştır. Bu kitapların seri içindeki kronolojik sıralaması aşağıdaki gibidir. Bu kitaplar daha çok Vakıf üzerine derleme ve değerlendirme kitaplarıdır. Asimov’un orjinal öyküsünde değişiklik yapılmamıştır.

Vakıf Evreni, orjinal üçleme dışındaki 10 kitabı da sayarsak, toplamda 13 kitaptan oluşmaktadır.

• İmparatorluk Serisi 

İmparatorluk serisi genel olarak Vakıf serisi ile anılsa da, aslında kendi içinde de başlı başına bir seridir. İmparatorluk’un bilinmeyen taraflarını anlatır. Kronolojik bir sırası yoktur. Vakıf romanlarından önce yada sonra okuyabilirsiniz.

 VAKIF Serisi Hangi Sırayla Okunmalı?

Asimov, Vakıf ve Robot evrenini birleştirdiğini açıkladığında yer yerinden oynamıştı. Çünkü ortaya, o güne dek yazılmış en karmaşık bilimkurgu evreni ortaya çıkmıştı. Yukarıda da saydığımız kitapları yayınlandığı gün sırası ile okumak yanlış olacağı için , ISAAC ASİMOV ‘Author’s Note of the Prelude to Foundation‘ kitabında bu yeni VAKIF evreni için okuma listesi sıralamıştır.

İnternette pek çok okuma sırası gezmektedir. Bu listelerin aşağıdaki listeden oldukça farklı olduğunu göreceksiniz. Önerilen listeler mutlaka doğrudur ama biz yazarın kendi söylediği sıralamayı dikkate alıyoruz.

1.  The Complete Robot (1982). Kısa kısa 31 robot hikayesinden oluşan bir kitaptır. 1940-1976 yılları arasında yayınlandı. Sadece Ben, Robot (1950) bu tarihleri arasında yayınlanıp bu kitaba girmeyen başlı başına bir kitaptır. Robot Dreams, ise kitap yayınlandıktan çok sonra, 1986 yılında yayınlandı.
2.  Çelik Mağaralar (The Caves of Steel – 1954). Robot Serisi 1.kitabı
3. Çıplak Güneş (The Naked Sun -1957). Robot Serisi 2.kitabı
4.  Şafağın Robotları (The Robots of Dawn -1983). Robot Serisi 3.kitabı
5. Robotlar ve İmparatorluk (Robots and Empire – 1985). Robot Serisi 4. kitabı
6. The Currents of Space (1952). İmparatorluk Serisi 1. kitabı
7. The Stars, Like Dust– (1951). İmparatorluk Serisi 2. kitabı
8. Pebble in the Sky (1950). İmparatorluk Serisi 3. kitabı
9. Vakıf Kurulurken (Prelude to Foundation 1988). Vakıf Serisi 1. kitabı
   1. Vakıf İleri (Forward the Foundation 1993).
   2. Foundation’s Fear (1997). Asimov tarafından yazılmamış ama Asimov’un kendisi tarafından listeye eklenen ilk kitaptır. Gregory Benford tarafından yazımıştır. Kronolojik olarak, Vakıf İleri’nin ilk bölümünden sonraki olayları anlatır.
   3. Foundation and Chaos (1998). Asimov tarafından yazılmamış ama Asimov’un kendisi tarafından listeye eklenen ikinci kitaptır. kitaptır. Greg Beartarafından yazılmıştır. Aşağı yukarı Hari Seldon’nin duruşması zamanı anlatır..
   4. Foundation’s Triumph. Asimov tarafından yazılmamış ama Asimov’un kendisi tarafından listeye eklenen üçüncü kitaptır. David Brin tarafından yazılmıştır.
10. Vakıf (Foundation 1951). Vakıf Serisi 2. kitabı
11. Vakıf ve İmparatorluk (Foundation and Empire 1952). Vakıf Serisi 3. kitabı
12. İkinci Vakıf (Second Foundation 1953). Vakıf Serisi 4. kitabı
13. Vakfın Sınırı (Foundation’s Edge 1982). Vakıf Serisi 5. kitabı
14. Vakıf ve Dünya (Foundation and Earth 1983). Vakıf Serisi 6. kitabı

Bu kitaplardan ayrı olarak, bağımsız kitaplar da bulunmaktadır. Geçtiğimiz aylarda Monokl Yayınları tarafından tertemiz bir çeviri ile yayınlanmış Sonsuzluğun Sonu‘nu mutlaka okumanızı öneriyoruz.

— KAZANDIĞI ÖDÜLLER

• • 1957 – Thomas Edison Vakfı Ödülü – Building Blocks of the Universe 
  • 1960 – Amerikan Kalp Derneği Howard W. Blakeslee Ödülü – The Living River 
  • 1962 – Boston University Yayıncılık Onur Ödülü
  • 1963 – Hugo Özel Ödülü – Bilim kurguya yaptığı bilimsel katkılar için
  • 1963 – Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi Özel Ödülü
  • 1941 – Amerika Bilimkurgu Yazarları Derneği – Tüm zamanların en iyi bilim kurgu kısa öyküsü ödülü – Nightfall
  • 1966 – Hugo Tüm Zamanların En İyi Roman Serisi Ödülü  – Vakıf Serisi
  • 1967 – Westinghouse Bilim Yazıları Ödülü
  • 1972 – Nebula En iyi Roman Ödülü –  The Gods Themselves
  • 1973 – Hugo En iyi Roman Ödülü – The Gods Themselves
  • 1973 – Locus En iyi Bilim Kurgu Romanı Ödülü – The Gods Themselves
  • 1977 – Hugo En iyi Mini Roman Ödülü – The Bicentennial Man
  • 1977 – Nebula En iyi Mini Roman Ödülü – The Bicentennial Man
  • 1981 – Bir astroide Asimov onuruna ‘5020 Asimov’ adı verildi
  • 1983 – Hugo En iyi Roman Ödülü – Foundation’s Edge
  • 1983 – Locus En iyi Bilim Kurgu Romanı Ödülü – Foundation’s Edge
  • 1986 – Amerika’nın The Science Fiction Writers of America named him its 8th SFWA Grand Master
  • 1992 – Hugo En iyi Mini Roman Ödülü – Gold
  • 1995 – Hugo En iyi Kurgu Dışı Roman Ödülü – I. Asimov: A Memoir
  • 2009 – Asimov onuruna Mars’taki bir kratere ‘Asimov’ adı verildi.
  • 2015 – New York şehri efsanevi yazarlar kürsüsüne dahil edildi.

• — ‘Asimov’s Science Fiction’ Dergisinin Kurulumu

1977 yılında Davis Magazines, Asimov onuruna ‘Asimov’s Science Fiction Magazine’i kurdu. Dergi günümüzde bile yayın hayatını sürdürmektedir ve dünyanın en prestijli edebiyat dergilerinden birisidir.

Ursula K. Le Guin, George R.R. Martin, Philip K. Dick, Orson Scott Card, Robert Silverberg, Robert Reed gibi büyük yazarların bu dergide mutlaka bir öyküsü yayınlanmıştır. Birçok kişi bu dergi ile bilim kurguyu sevmiştir ve yazarları tanımıştır. Bilim kurgunun gelişiminde çok önemli bir yere sahiptir.

Dergiye dijital olarak abone olup okumak isterseniz BURADAN ulaşabilirsiniz.

— Özel Yaşamı, Evlilikleri ve Ölümü

Asimov iki kere evlendi. İlk eşi Gertrude Blugerman ile 1942 yılında, iki çocukları oldu. 1973 yılında boşandılar.

Aynı yıl, yazar ve psikoanaliz uzmanı Janet Opal Jeppson ile evlendi. Janet, Norby Günlükleri adı altında bir bilimkurgu serisi yazdı. Seri bilimkurgunun güzel bir örneğidir ama Asimov’un etkileri çok bariz hissedilmektedir.

— ASİMOV’u Neden Sevmelisiniz?

Asimov gibi yazarlar, sanatçılar, insanlar dünyaya nadiren ayak basar. Yaptığı eylemler, bu eylemlerin yarattığı sonuçlar kitleleri etkiler ve yaşam biçimlerini değiştirir. Asimov’un kurduğu hayaller bir neslin bilimi sevmesini ve bayrağı devralarak daha da ileriye taşımasını sağladı. Bilim kurgunun altın çağının en büyük üç yazarından birisi olmak demek budur.

Yazarlar sahip oldukları süper güçlerle kelimelere hayat verir, kelimeler ise okuyucuları bambaşka yerlere sürükler.

Bırakın, ASİMOV sizi olmayı hayal dahi edemediniz bambaşka yerlere sürüklesin. Böyle bir yazarın kitaplarını türkçe olarak okumak bile çok büyük bir şans, yayınlanan kitaplarını alarak yayınevlerine destek olmak boynumuzun borcu.

Kaynaklar

en.wikipedia.org/wiki/Isaac_Asimov
www.asimovonline.com
www.asimovs.com
https://www.goodreads.com/author/show/16667.Isaac_Asimov